Eerst zoek je het licht, dan vind je het licht, dan ben je het licht.
Hierboven staat een foto van een schilderij van Piet Mondriaan uit 1911 getiteld ‘Evolutie’. Sinds ik dit schilderij de eerste keer gezien heb in het Gemeentemuseum Den Haag zo´n 30 jaar geleden, heb ik vaak zitten staren naar die drie mysterieuze vrouwen in het kobalt. Er was iets wat mijn aandacht vasthield. Ik vroeg me af waar nou precies die evolutie zat. Was het een soort samengaan van de vrouwen links en rechts naar de middelste die met wijd open ogen het niets in staart? Zij is zeker de krachtigste, meest stralende figuur van de drie. De meeste recensenten van het werk gaan uit van deze veronderstelling.
Maar als je goed kijkt naar de tepels en de navels, dan valt op dat die bij alle drie vrouwen verschillend zijn weergegeven. Bij de linker vrouw als driehoeken die naar beneden wijzen, bij de middelste vrouw als driehoeken die naar boven wijzen en bij de rechter vrouw als ruiten, die dus zowel omlaag als omhoog wijzen. Borsten en navels, symbolen van het doorgeven van leven, van oorsprong en voeding. Ik begon me af te vragen of de evolutie in de menselijke ontwikkeling zich wellicht van links naar rechts zou kunnen afspelen. Dat de rechtervrouw de synthese van de beide andere weergegeven stadia symboliseert.
Van daaruit denk ik het beeld als volgt te kunnen duiden:
Het rood bij de linker vrouw verbeeldt dan de kleur van het bloed. Het is de materie die in een ongelijkmatige vorm om de schouders is gedrapeerd. Dit verwijst naar de persoonlijkheid, die gericht is op de aarde, op de openbare wereld. Het is de mens als fysiek wezen. Het is de mens die een evenwichtige persoonlijkheid heeft opgebouwd en zich in de wereld staande kan houden. Als individu kan zij functioneren binnen de maatschappij en gaat van daaruit op zoek naar het licht.
Bij de middelste vrouw, met de omhoog wijzende tepels, zien we witte cirkels, symbolen van eenheid, heelheid en oneindigheid. Dit verwijst naar Geest, al-eenheid, alles doorziend, volledige essentie. De mens als goddelijk of spiritueel wezen. Het is de mens die het licht gevonden heeft, wiens blik gericht is op het universele, die verheven is boven de tijdelijkheid en weet heeft van de eeuwigheid.
Rechts dan de vrouw met de ruiten en de gele sterren. Beide symbolen van de Hermetische uitspraak: “zo boven, zo beneden”. Symbolen voor de synthese van menselijkheid en goddelijkheid; van persoonlijkheid en geest. Dit verwijst naar de menselijke ziel. Het is de volledig gerealiseerde mens. Deze mens heeft geschouwd in het hart van het universum, ze heeft de eeuwigheid gezien en ten behoeve van de mensheid slaat ze haar ogen weer neer om te dienen. Om het geziene mede te creëren in de wereld. Dit is de mens die haar inspiratie ontvangt vanuit de geestelijke wereld en handelt in de menselijke wereld. De mens die het mogelijke ziet en het haalbare verwezenlijkt.
Zo bezien is het meest ontwikkelde stadium van de menselijke evolutie dus niet het verlicht zijn, maar het leven van dienst dat daarop volgt. Het is de mens die in volle bewustzijn de blik van het licht afwendt en dat licht wordt voor anderen. Het is de mens die zich niet laat beperken door het najagen van materieel of spiritueel gewin, maar die beseft de belofte te zijn die hij of zij tot die tijd buiten zichzelf zocht. Het is de mens die zegt: ‘Hier ben ik’, en die begint met inlossen van die belofte op de plaats waar zij is. Het is de mens die het beloofde land in zichzelf, buiten zichzelf helpt te verwezenlijken.
Deze uiterlijke openbaring van een innerlijke werkelijkheid is ook waar Roberto Assagioli naar verwijst met de uitspraak: “Men kan Psychosynthese ook zien als de individuele uiting van een ruimer beginsel, een algemene wet van inter-individuele en kosmische synthese.”
Neem dan vooral contact met ons op!
Peter Geleijns
Prachtige her-innering.
Isis Vonsee
Ik voel een golf van dankbaarheid bij het lezen van jou bespiegeling zo op de vroege zondagochtend. Dank je 💫
Pieter de Bondt
Dank voor je “zien”. Het schudt mijn opdracht opnieuw op!! Mooie zondag !!!!
Gerda
Dankjewel voor deze zondagochtend inspiratie. Ik ga al jaren niet meer naar de kerk, maar heb ineens de ervaring van een preek. Inzicht, bespiegeling en gemeenschap. ♥️
Petra Moes
Amen. Wat fijn dat je dit op hebt geschreven en deelt. Ik kijk uit naar meer. Vooral de bespiegeling van beeldende kust op deze manier raakt me. En er valt ook weer zo het één en ander op z’n plaats. Mooi dag!
Ingrid Reuvers
❤️
Ingrid Veldkamp
Wat een vreugde. En dank je wel Annemieke, voor deze herinnering die elke dag weer een belofte is en draagt.
Ingrid Reuvers
Práchtig Annemieke! Dankjewel voor deze herinnering en het delen van jouw blik🙏🏻
Monique Lemmen
Mooi opgeschreven, mooie bespiegeling Annemieke.
Lydia van Groningen
Wat prachtig verwoord Annemieke, dank je wel.
Annette Oomen
Prachtig Annemieke, dank voor het delen!
Jeanette
“Alles wat er staat klopt” sprak laatst iemand uit VWO 6, vol herkenning en blijdschap.
Ik heb nu precies hetzelfde.. Dank je wél Annemieke, ik huppel de dag verder door.
Gerrie Kooijman
Wat een prachtige bespiegeling van het schilderij wat mij al vele jaren bezighoudt en inspireert. Je raakt niet uitgekeken, Daar is nu een nieuw licht op geworpen wat me zeer raakt Annemieke. smaakt naar meer.
Gabe Bosma
Dank Annemieke, wat een tedere blijdschap in deze bespiegeling….
John van den Hout
Dank je voor het delen van het schilderij, jouw vasthoudende aandacht, je verwondering en je interne verdieping. Ik ondervind je woorden als een evolutionaire reis op zich…
Marloes
Wonderschoon Annemieke, hoe je in je woorden licht laat schijnen op wat je ziet.
Wat me bijzonder ontroert is de liefde en tederheid te lezen waarmee jij dit beeld aandachtig hebt beschouwd en al die jaren met je hebt meegedragen en het onder je hoede hebt genomen. Wat een mooie bespiegelingen en warme reacties komen daaruit voort.
M.T. Nijman Maarse
Dank Annemieke, dat je dit beeld van Mondriaan gezien – in het Kunstmuseum Den Haag, aanhaalt. Het eerste wat me weer opvalt is dat de vrouwen geen benen en voeten hebben.
Hoe een leven lang leren tot ziel wording kan leiden en leert ook met beide benen op aarde te staan, zowel fysiek, mentaal, gevoelig, emotioneel en vanuit spirit, je ziel.
marjolein pieterson
ha annemieke, wat een feest om te lezen, hoe je vanuit dit kunstwerk vertrekt!! door met je blik van links naar rechts te gaan beweeg je als het ware door de tijd en breng je die dimensie binnen. je ziet een proces (van spiritueel ontwaken/bewustwording). het briljante van mondriaan vind ik dat hij door de drie beelden in een enkel drieluik te vatten, tegelijkertijd ook de eeuwigheid aanwezig stelt. het viel me trouwens op dat de middelste zuil, het middelste beeld net een tikje uitsteekt boven de andere twee. een omarming/een moeder met haar kinderen? je prachtige zin over borsten en navels als symbolen van het doorgeven van leven, van oorsprong en voeding roept een continu proces van schepping en herschepping op, dat zich elk moment in de tijd voltrekt. mondriaan toont ons als symbool van dat creatief principe een vrouwelijke heilige drieenheid! hij bleef overigens zijn hele leven op zoek hoe hij steeds meer tot een rechtstreekse uitdrukking kon komen van het universele en eindigde met volledig abstracte schilderijen. annemieke, dank je voor de uitnodiging dit werk eens heel goed te bekijken! ik had dat nog nooit gedaan en voelde meer verwantschap met zijn abstracte werken. toen ik die voor het eerst in het echt zag in den haag, werd ik tot mijn verrassing door ontroering overvallen. dat is een herinnering, die al heel lang met mij meereist. het was leuk te herkennen, hoe ook jij zo geraakt kon worden door een beeld en hoe dat een zoektocht in gang zet. hartelijke groet en alle goeds, marjolein
marjolein pieterson
P.S
Er is een oud gezegde in de Zen:
In het begin zijn bergen bergen en rivieren rivieren; later zijn bergen geen bergen en rivieren geen rivieren; en nog later zijn bergen bergen en rivieren rivieren.
Jacoline
Mooie beschouwing Annemieke, dank je wel!