Als je niemand vertelt wat het doel is van je inspanningen, dan word je ook niet lastiggevallen met vragen over hoe je dat doel concreet gaat maken of, zoals dat tegenwoordig heet, gaat ‘pitchen’. Dit stilzwijgen over wat er voor jou werkelijk toe doet, vrijwaart je ook van de adviezen over hoe je dat doel zo snel mogelijk kunt bereiken. Want, laten we eerlijk wezen, wat het ook maar is dat je wilt bereiken, het moet wel snel bereikt kunnen worden. Lukt dat niet, dan deugt je doel niet of deug jij niet. Haast en snel gewin, van welke aard dan ook, zijn op veel plaatsen verheven tot religieuze proporties. De tijd waarin we leven draagt je op om snel te eten, snel te drinken, snel te lopen, snel te fietsen, snel te werken, snel te studeren, snel geld te verdienen, snel groot te worden en bovenal natuurlijk snel te integreren.
Vanwaar toch die haast? Ik geef toe, Daphne Schippers en Ranomi Kromowidjojo verbijsteren ons door hun snelheid en we vallen van ongeloof uit onze stoel als we op de televisie geconfronteerd worden met de vingervlugheid van Victor Mids in zijn programma MindF*ck. Maar hoe is het gesteld met de aandacht voor de vele en vaak trage jaren van training en discipline die vooraf zijn gegaan aan het bereiken van die snelheid? Wie heeft aandacht voor de eenzaamheid en de angst, voor de teleurstellingen en magere winsten die zij moesten verwerken voordat het ‘Grote Werk’ kon worden verricht? Wie heeft weet van het ijzeren geduld, de vurige passie en de onwankelbare trouw aan het doel waarover deze drie atleten moeten beschikken om te bereiken wat wij van hen op de televisie mogen zien?
De ledentallen van de atletiek- zwem en goochelclubs zullen ongetwijfeld snel groeien. Maar worden de nieuwelingen in de sport, de wetenschap, de cultuur en de kunsten wel voorbereid op wat hen te wachten staat? Worden zij wel herinnerd aan de traagheid en lange duur die voorafgaat aan het bereiken van een ultieme doelstelling? Wat mij betreft zou boven elk opleidingsinstituut van welke aard dan ook de volgende tekst mogen staan:
“Houdt altijd je doel in gedachten.
Dat te bereiken, is je bestemming.
Maar overhaast de weg daarheen volstrekt niet.”
(vrij naar: K.P. Kavafis)
Haast is de eenzijdige uitdrukking van het menselijke verlangen om gehoor te geven aan de noodzaak om je bestemming te volgen. En ofschoon we uiteindelijk allemaal bestemd zijn om te sterven, hebben de meeste mensen daar weer geen haast mee. Sterker nog, zodra we horen dan het moment van sterven nabij is, schuwen we geen middel om zo langzaam mogelijk op dit doel af te gaan.
Om als mens verlangend te kunnen leven én sterven, is dan weer eens haast en dan weer eens vertraging geboden. Zodra een van beide eenzijdig de hoofdrol opeist ten koste van de ander, of nog erger ten koste van ons zelf, dan is ons leven in gevaar. Als dit gebeurt bij een wereldleider dan is het leven van de wereld in gevaar. Haast als overheersende manier om je doel te bereiken, ontaardt uiteindelijk in geweld. Ruzie en strijd tussen mensen begint maar al te vaak omdat één van de partijen zijn of haar geduld verliest en haast krijgt. Vertraging als overheersende manier om geen doel voor ogen te stellen, ontaardt uiteindelijk in uitputting. Ruzie tussen mensen gaat nogal eens onnodig lang door omdat tijdens het ruziën vergeten wordt een doel te stellen voor het beëindigen daarvan. Soms is het verstandig om heel langzaam te beginnen en snel te eindigen en soms is het wijs om snel te beginnen en langzaam te eindigen. Zo kan een klap een te snelle streling zijn en een streling een langzame klap. Het onderscheid is gelegen in het ritme tussen haast en vertraging.
Als je de tegenwerking in en buiten jezelf de vertraging niet gunt die nodig is, is het ondenkbaar dat je zonder schade kunt bereiken wat je voor ogen hebt. Veel individuele klachten bij de dokter of therapeut zijn in wezen ritmestoornissen tussen versnellen en vertragen. Ook op collectief niveau zijn de mogelijkheden van de tijd onlosmakelijk verbonden met de ongemakken van de tijd. Zo kunnen auto’s dan wel steeds sneller rijden, maar nemen de files in lengte en aantal toe. We eten steeds sneller en worden ook steeds dikker. Jongeren worden gedwongen om steeds sneller te studeren en switchen steeds vaker van studie. We zijn in Nederland als collectief nog nooit zo rijk geweest en het aantal mensen onder de armoedegrens wordt steeds groter. Dankzij de techniek kunnen we steeds sneller werken en mensen klagen als nooit tevoren over gebrek aan tijd. Vertraging is gedegradeerd tot een oponthoud dat zo snel mogelijk moet worden verholpen. Het belang van juiste verhoudingen komt chronisch aandacht te kort.
Het lot van de wereld ligt in handen van diegenen die onderscheid durven te maken tussen de snelheid waarmee je een doel kunt zien en er zelfs diep door kunt worden getroffen en het geduld en de moeite die nodig zijn om dat doel te bereiken. Waarachtig een diepzinnige afhankelijkheid die in het hart van de huidige tijd stilletjes te vondeling is gelegd. Voor wie deze vondeling ter adoptie opneemt is geen ogenblik te verliezen én is elke vorm van haast en luidruchtigheid overbodig.
Neem dan vooral contact met ons op!
